Kıymetli maden yatırım fonları, portföylerinde barındırdıkları enstrümanlarla yatırımcılara birçok fırsatı bir arada sunuyor.  İçeriğindeki çeşitli enstrümanlar sayesinde dönemsel olarak fırsatların değerlendirilmesini de sağlayan kıymetli maden yatırım fonları, yatırımcıların getiri potansiyeline sahip alanlara yönelmesini kolaylaştırıyor.

Küresel ekonomide yaşanan her türlü hareketlilik ya da sorunda gündeme gelen enstrümanların başında emtialar geliyor. Ekonomilerde ticari faaliyetlerin konusu olan altın, demir, çelik, bakır gibi kıymetli madenler, pamuk, buğday, mısır, kakao gibi tarım ürünleri veya petrol, doğalgaz gibi enerji kaynakları ve hayvancılık ürünlerinin tümüne emtia adı veriliyor.

Son yıllarda tanıklık ettiğimiz COVID-19 salgını ya da ABD-Çin gerilimi gibi olayların tetiklediği finansal krizlerde ilk tepkileri genellikle emtia fiyatları veriyor. Özellikle de artan dünya nüfus ve kaynakların kıtlaşmasıyla birlikte gelecek adına en çok tartışılan konulardan olan temel gıdaların da içerisinde yer aldığı emtialar fiyatlarıyla sıklıkla gündemin zirvesine oturabiliyor. Gıdalar gibi petrol başta olmak üzere enerji ihtiyacının da her geçen yıl katlanarak artması da emtia fiyatlarını ilgilendiren hususlardan biri olarak karşımıza çıkıyor.

Kıymetli madenler nelerdir ve kıymetli madenler neden önemlidir?

Emtia grubunda enerji ve gıda dışında yer alan bir diğer önemli konu başlığı ise kıymetli madenlerdir. Kıymetli madenler, son ürün olarak tüketicilere sunulduğu gibi sanayinin ve üretimin çeşitli aşamalarında kullanılması bakımından küresel ekonomide önemli bir yere sahiptir. Dünya piyasalarında kıymetli maden olarak altın, gümüş ve platin grubu adıyla anılan platin, paladyum, rodyum, iridyum, rutenyum ve osmiyum gibi madenler dikkate alınmaktadır.

Bu madenlerin ‘kıymetli’ olarak tanımlanmasının iki temel unsurundan birisi ender rastlanan ve yüksek maliyetli elde edilme aşamaları ile bu madenlerin sahip oldukları özelliklerdir. Bu özelliklerin başında dayanıklılık ve kolaylıkla işlenebilir olma sayılabilir. Başta altın ve gümüş gibi kıymetli madenler özellikle takı-mücevher yapımında kullanıldıkları gibi kıymetli maden grubunda yer alan platin, paladyum gibi diğer madenlerle birlikte üretimin birçok aşamasında kullanılırlar. Son yıllarda arz krizi yaşanan çip üretiminden, diğer elektronik eşyalarda, otomotiv ve sağlık endüstrisinde sıklıkla ihtiyaç duyulan madenlerdir.

Kıymetli maden yatırım fonları nedir?

Kıymetli maden fonları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından “portföyünün en az yüzde 80’i borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsayan fonlar” olarak tanımlanıyor.

Tasarruflarını sadece tek bir kıymetli madene yönlendirmek yerine bu alanın tüm fırsatlarından yararlanmak isteyen yatırımcılar, kıymetli maden yatırım fonlarını tercih edebilir. Kıymetli madenler, takibi ve analizi bakımından profesyonel yönlendirmeler gerektirebileceği için bireysel yatırımcıların, bu alandaki yatırımlarında yatırım fonlarına yönelmesi daha uygun olabilir.

Kıymetli maden fonları nelere yatırım yapabilir?

Kıymetli maden fonları portföylerinde borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenlere yer verebilirler. Altın mevduat ve altın katılma hesabında portföy varlığını değerlendirebilirler. Kıymetli maden cinsinden borsa yatırım fonları bu tür fonların yatırım yapabildiği araçlar arasında yer alır. Kıymetli maden kamu borçlanma araçları (altına dayalı tahviller) ve kıymetli maden kamu kira sertifikaları (altına dayalı kira sertifikaları) da kıymetli maden fonlarının portföylerinde yer almaktadır.

Kıymetli maden fonlarında vergilendirme nasıl oluyor?

Kıymetli maden fonları ülkemizde %10 stopaja tabidir. Ancak, geçtiğimiz dönemde özellikle Türk Lirasını güçlendirme çalışmaları çerçevesinde bazı diğer fon türleri ile birlikte kıymetli maden fonlarında da stopaj muafiyeti uygulaması başlatılmıştır. Bu çerçevede 31 Temmuz’a değin alınacak kıymetli maden fonlarından elde edilecek gelir ve kazançlara stopaj uygulanmayacaktır.

Kıymetli maden fonlarının fiyatı/getirisi nelerden etkileniyor?

Global emtia piyasalarında kıymetli madenlerin fiyatındaki değişimler bu madenlere portföyünde yer veren fon fiyatlarını etkiler. Altının ons fiyatındaki artış altın fonlarının fiyatını artırır.

İster altın ister gümüş fonu olsun isterse diğer kıymetli madenlere yer veren bir fon olsun fiyatı etkileyen diğer temel unsur döviz kurundaki değişimlerdir. Örneğin; altın fonlarında altının ons fiyatı aynı kalsa bile dolar kuru yükseldiğinde fonun TL cinsinden fiyatı yükselir ve getirisi artar.

Bu anlamda, ülkemizde, kıymetli maden fonlarında en önemli risk unsurunun “kur riski” olduğunun da altını çizmek gerekmektedir. Kur değişimlerinin çok hareketli olduğu dönemler bu tür fonların da riskini arttırmaktadır.

Bu temel etkenlerin dışında farklı piyasalarda yaşanan gelişmelerin de dolaylı olarak kıymetli maden fon fiyatları üzerine etkileri vardır. Yazımızın başında da belirttiğimiz üzere globalde ve ülkemizde yaşanan her türlü krizde hızla tepki veren piyasaların başında kıymetli maden piyasası yer alıyor. Yatırımcıların ülkemizde ve dünyada yaşanan olumsuz gelişmelerde güvenli liman olarak altına koştuğu biliniyor. Bu durum da yine kıymetli maden fonlarının fiyatını etkiliyor.

Fiziki altın mı altın fonu mu?

Peki, bir kıymetli madeni fiziki olarak tutmak mı yoksa bu kıymetli madene dayalı bir fona yatırım yapmak mı daha mantıklı ve karlıdır? Bu soru, yatırımcıların kıymetli maden fonları ile ilgili en çok sordukları sorudur.

• İlki, her kıymetli madeni fiziki olarak elinizde tutmak mümkün olamayabilir, özellikle platin grubu adıyla anılan platin, paladyum, rodyum, iridyum, rutenyum ve osmiyum gibi madenleri. Bu nedenle bu madenlere yatırım yapmak istiyor iseniz bunlara portföyünde yer veren fonlara yönelmek mantıklı olacaktır.
• Fiziki olarak elde bulundurmanızın imkan dahilinde olduğu kıymetli madenlere (özellikle altın ve gümüş) bakalım. Fiziki olarak altın, gümüşü saklamak hem riskli hem de bazı durumlarda bir saklama maliyeti içeriyor. Bankadan alınacak bir saklama hizmetinin maliyeti var. Kendi olanaklarınız ile saklamak ise ekstra risk içeriyor. Altına dayalı araçlar/fonlar bu anlamda sizi saklamanın riski ve maliyetinden koruyor.
• Diyelim ki, altını fiziki olarak tutuyorsunuz. Bu durumda satış yaparken ya da getirinizi hesaplarken altının alış/satış fiyatı arasındaki farka (spread) dikkat edin. Unutmayın, siz altını satmak istediğinizde ayrı, alırken ayrı bir fiyat uygulanıyor. Piyasaların hareketli olduğu günlerde bu alış satış fiyatları arasındaki farkın çok yükseldiğini görüyoruz. Kıymetli maden fonlarında ise böyle bir fark yok; tek bir fiyat var.
• Bankada altın hesabınız varsa bu durumda ialtın alım satımında binde 2 BSMV (Banka Sigorta Muamele Vergisi) alınıyor. Kıymetli maden fonlarında ise yazımızın vergilendirme kısmında da belirttiğimiz gibi 31 Temmuz’a değin alınacak bu fonlardan elde edilecek gelir ve kazançlara stopaj uygulanmayacaktır

Küresel piyasalarda ön plana çıkan kıymetli maden yatırım fonları hangileridir?

Küresel piyasalarda işlem gören kıymetli maden yatırım fonlarında ağırlıklı olarak altın ve gümüşe yatırım yapan fonlar dikkat çekiyor. Ancak dönemsel olarak fiyat hareketleriyle ön plana çıkan madenlere portföyünde yer veren yatırım fonları da bulunuyor.

Uluslararası yatırım fonları veri platformu Etfdb.com sitesinde yer alan en değerli kıymetli metal yatırım fonlar incelendiğinde portföy büyüklüğüne göre Dünya Altın Konseyi’nin piyasaya sürdüğü SPDR Gold Shares, yaklaşık 60 milyar dolarlık varlık değeriyle ilk sırada yer alıyor.

İkinci sırada ise dünyanın sayılı yatırım fonlarından Blackrock tarafından piyasaya sürülen iShares Gold Trust kıymetli maden fonu yer alıyor. iShares Gold Trust yatırım fonunun toplam büyüklüğü ise 29 milyar dolar civarında.

Listenin üçüncü sırasında ise yine Blackrock tarafından tasarlanan iShares Silver Trust fonu geliyor. Blackrock’ın gümüş ağırlıklı bu kıymetli maden yatırım fonunun toplam varlık büyüklüğü yaklaşık 15 milyar dolar. Öne çıkan diğer kıymetli maden yatırım fonları ise şöyle;

• SPDR Gold MiniShares Trust: 4,4 milyar dolar
• Aberdeen Standard Physical Gold Shares ETF: 2,4 milyar dolar
• Aberdeen Standard Physical Platinum Shares ETF: 1,4 milyar dolar
• Aberdeen Standard Physical Silver Shares ETF: 1,1 milyar dolar
• Aberdeen Standard Physical Precious Metals Basket Shares ETF: 1 milyar dolar
• GraniteShares Gold Shares: 1 milyar dolar

Türkiye’deki kıymetli maden yatırım fonları neler?

Türkiye fon piyasasında yatırım yapabilecek kıymetli maden yatırım fonları TEFAS’ta kıymetli maden şemsiye fonu altında işlem görüyor.

Türkiye piyasalarında işle gören kıymetli maden yatırım fonlarını fon büyüklüğü olarak sıraladığımızda Yapı Kredi Portföy Altın Fonu 1,8 milyar liralık varlık değeri ile ilk sırada yer alıyor. Garanti Portföy Altın Fonu, 830 milyon lira ikinci sırada; Ak Portföy Altın Fonu ise 790 milyon lira üçüncü sırada yer alıyor. Bu üçlüyü İş Portföy Altın Fonu 560 milyon lira, TEB Portföy Altın Fonu ise 310 milyon lira ile takip ediyor.

Ülkemiz fon piyasasında yeni gelmelerden birisi de gümüşe dayalı fonların kurulmaya başlaması. Yapı Kredi Portföy’ün kurduğu Gümüş Fon Sepeti Fonu 2021 yılının başlarında işlem görmeye başladı. Ardından Garanti, Mükafat ve Ak Portföy tarafından da birer gümüş fon sepeti fonu kuruldu.

GUM – Ak Portföy Gümüş Fon Sepeti Fonu

GTZ – Garanti Portföy Gümüş Fon Sepeti Fonu

MJG – Mükafat Portföy Gümüş Fon Sepeti Fonu

YZG – Yapı Kredi Prt. Gümüş Fon Sepeti Fonu

Bireysel emeklilik fonlarında ise kıymetli madenler alanında portföy büyüklükleri ile dikkat çekiyor. Bireysel emeklilik kıymetli maden yatırım fonlarında portföy büyüklüğü bakımından ilk 5 sıra şöyle;

• Avivasa Emeklilik ve Hayat Altın Emeklilik Fonu: 8,1 milyar lira
• Anadolu Hayat Emeklilik Altın Katılım Fonu: 7,2 milyar lira
• Türkiye Hayat ve Emeklilik Altın Katılım Fonu: 5,6 ilyar lira
• Allianz Yaşam ve Emeklilik Altın Emeklilik Yatırım Fonu: 5,2 milyar lira
• Garanti Emeklilik ve Hayat Altın Katılım Emeklilik Fonu: 4,9 milyar lira

 

Bu yazılar da ilginizi çekebilir: