Türkiye ekonomisi ve piyasalar açısından son aylarda olduğu gibi kasım ayında da oldukça hareketli günler yaşandı. Türk Lirası’ndaki sert değer kayıpları devam ederken özellikle faiz-enflasyon ilişkisi açısından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ekonomi yönetimi cephesinden kritik söylemlere sahne oldu. Faiz sebep enflasyon sonuç teoremini güçlendiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, önceliğin faiz oranlarının düşürülmesi olduğu ve bu yöntemle yatırımların, istihdamın destekleneceği net bir dille defalarca dile getirildi. Piyasalarda Türkiye’nin yeni ekonomi politikası olarak nitelendirilen bu hamleler yabancı yatırımcılar başta olmak üzere tartışma konusu olsa da ekonomi yönetimi bu konuda kararlı bir şekilde ilerlemeye devam ediyor.

Merkez Bankası faiz indirimlerine devam etti

Türkiye’nin yeni ekonomi politikası doğrultusunda Merkez Bankası, eylül ve ekim aylarında olduğu gibi kasım ayında da politika faizinde indirime gitti. Eylül ayında 100 baz puan, ekim ayında 200 baz puan olan indirimlere kasım ayında 100 baz puan daha eklendi ve politika faiz oranı yüzde 15 seviyesine çekildi. Yatırımcılarla toplantıda buluşan Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, indirimlerin devam edeceğini ancak faiz indirimi için sınırlı alan kaldığını ve bu alanı büyük ölçüde bitirdiklerini dile getirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan her fırsatta düşük faiz politikasına işaret ederken Türk Lirası varlıklarda fiyatlamalarda bu söylemler doğrultusunda şekilleniyor.

TÜFE 3 yılın; ÜFE 19 yılın zirvesinde

Kurlardaki sert yükselişin etkileri ve faiz politikalarında açısından merakla beklenen kasım ayı enflasyonu tahminlerin üzerinde artış gösterdi. TÜİK verilerine göre; kasım ayında tüketici fiyatları (TÜFE) aylık bazda yüzde 3,51 artış kaydetti, yıllık enflasyon yüzde 21,31 ile 3 yılın zirvesine çıktı. Kasımda aylık bazda yüzde 9,99 artan üretici fiyatları, yıllık yüzde 54,6 artış gösterdi. Yıllık üretici fiyatları 2002’den bu yana en yüksek seviyeyi görmüş oldu.

Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan istifa etti

Kasım ayının sonuyla birlikte Aralık ayının ilk günlerdi yaşanan bir diğer önemli gelişme de Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’n görevden istifasını istemesi oldu. İstifa kabul edilirken yerine Lütfi Elvan’ın bakan yardımcılığı görevini yürüten Nureddin Nebati atandı. Nebati de görevi devraldığı toplantıda önceliklerinin yüksek faiz olmayacağını yineledi.

Omicron küresel piyasaları salladı

Küresel piyasalarda ise COVID-19 salgınında yeni varyant olarak ortaya çıkan Omicron kasım ayının en önemli gündem maddesi olarak karşımıza çıkıyor. Yeni varyant ile ekonomilerin olası kapanma olasılığı ve salgın sonrası için planlanan adımların sekteye uğrama ihtimali piyasalarda sert dalgalanmalara neden oldu. Kasım ayının son günlerde Dünya Sağlık Örgütü ve çeşitli kurumlardan Omicron’un şimdilik çok büyük tehlike yaratmayacağına yönelik açıklamalar piyasalarda toparlanmaların yaşanmasına destek verdi.

Petrolde düşüş yüzde 20’yi aştı

Özellikle da kasım ayı ortalarında 85 doları petrol aşan petrol fiyatları Omicron haberleriyle birlikte 66 dolara kadar çekildi. Birkaç günde yüzde 20’nin üzerinde değer kaybeden petrol fiyatları sonrasında gelen iyimser haberlerle yeniden 70 doların üzerine çıktı.

Fed varlık alımlarını düşürmeye başlıyor

ABD Merkez Bankası (Fed) kasım ayı toplantısında faizleri yüzde 0-0.25 aralığında bırakırken hali hazırda aylık 80 milyar dolar tutarında Hazine kağıdı ve 40 milyar dolar tutarında mortgage destekli menkul kıymet olmak üzere 120 milyar dolar olan varlık alım hızını kasım ayında 15 milyar dolar azaltacağını duyurdu. Fed Başkanı Powell, kasım sonunda 15 milyar dolarla başlayacak varlık alım azaltımını, gelecek yıl ortasına kadar bitirmeyi planladıklarını açıkladı. Faiz artışında sabırlı olacaklarını söyleyen Powell, “Faiz artırım testi için erken” dedi.

Powell Fed’in başkanlığına yeniden aday

ABD Başkanı Joe Biden, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanlığına Jerome Powell’ı ve Başkan Yardımcılığına Lael Brainard’ı aday gösterdi. Powell’ın istikrarlı ve kararlı liderliğinin piyasaları istikrara kavuşturmaya ve ABD ekonomisini sağlam bir toparlanma sürecine sokmaya yardımcı olduğunu vurgulayan Biden, Powell’ın enflasyon tehdidini ele almada ve maksimum istihdam hedefini sağlamada “doğru kişi” olduğuna inandığını kaydetti.

Kasım ayında açıklanan önemli veriler

Türkiye üçüncü çeyrekte yüzde 7,4 büyüdü: Türkiye ekonomisi bu yıl üçüncü çeyrekte yüzde 7,4 büyüyerek beklentinin hafif altında bir performans gösterdi. Pandeminin etkisinin oldukça hafiflediği kısıtlamaların olmadığı turizmin büyük ivme kazandığı yılın üçüncü çeyreğinde büyümeye en büyük katkı ise ihracat ile vatandaşın tüketiminden geldi.

Cari denge 1,65 milyar dolar fazla verdi: Geçen yılın eylül ayında 2 milyar 335 milyon dolar açık veren cari işlemler hesabında, bu yılın aynı ayında 1 milyar 652 milyon dolar fazla oluştu. Bunun sonucunda 12 aylık cari işlemler açığı 18 milyar 444 milyon dolara geriledi.

İşsizlik 0,3 puan azaldı: Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı, eylülde bir önceki aya göre 70 bin kişi azalarak 3 milyon 794 bin kişiye geriledi. İşsizlik oranı da 0,3 puan azalışla yüzde 11,5 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı geçen yılın aynı ayına göre ise 1,3 puan azaldı. Tarım dışı işsizlik oranı eylülde bir önceki aya göre 0,5 puan azalarak yüzde 13,3 olarak hesaplandı.

Konut satışları yüzde 6,6 düştü: Türkiye genelinde ekimde 137 bin 401 konut satışı gerçekleştirildi. Ekimde satılan konut sayısı eylüle göre yüzde 6,6 azalırken geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 14,9 artış gösterdi. Ocak-eylül döneminde ise konut satışları geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 15,2 azalarak, 1 milyon 86 bin 539’a geriledi

Tüketici güven endeksi dip yaptı: Mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, kasımda geçen aya göre yüzde 7,3 azaldı. Ekimde 76,8 olan endeks, bu ay 71,1 oldu. Bu seviyeler 2004’e kadar geri giden veri tarihinin en düşük tüketici güveni seviyesine işaret ediyor.

Kapasite kullanımında sınırlı artış:  İmalat sanayisi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), kasımda bir önceki aya göre 0,1 puan artarak yüzde 78,1 seviyesine yükseldi. Aynı dönemde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı da (KKO-MA) bir önceki aya göre 0,1 puan artarak yüzde 77,6 seviyesinde gerçekleşti.

Reel kesim güven endeksi 1,2 puan azaldı: Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) kasım ayında bir önceki aya göre 1,2 puan azalarak 108,4’e geriledi. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi ise (RKGE-MA) bir önceki aya göre 0,7 puan artarak 112’ye çıktı.

ABD’de enflasyon 31 yılın zirvesinde: ABD’de Ekim ayına ilişkin tüketici fiyat endeksi açıklandı. Verilere göre yıllık enflasyon yüzde 6,2 ile 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Ekonomistlerin beklentisi yıllık enflasyonun yüzde 5,9 olarak gerçekleşmesi yönündeydi.

Kasım ayında piyasalardaki bu gelişmelerin yatırım fonlarına nasıl yansıdığını Yatırım Fonları Piyasasında Kasım Ayında Neler Oldu? yazımızda okuyabilirsiniz.

Aşağıdaki yazılarımız ilginizi çekebilir:

Piyasaların dilinden düşmeyen ‘tapering’ nedir? Piyasaları ve yatırım fonlarını nasıl etkileyecek?

Merkez Bankası’nın Faiz Kararlarının Yatırım Fonları Üzerindeki Etkileri