Küresel piyasalarda mart ayının tamamı Rusya’nın Ukrayna topraklarını işgali ve savaşın yankılarıyla geride kaldı. Özellikle ABD ve Avrupa ülkelerinin önderlik ettiği Batı dünyasının Rusya için açıkladığı yaptırımlar, Ukrayna ve Rusya heyetleri arasında gerçekleştirilen görüşmeler piyasalara yön veren gelişmeler oldu. Yurt içinde de savaşın etkileri gözlemlenirken enflasyondaki yüksek seyir devam etti.

Türkiye’de enflasyon 20 yılın zirvesine çıktı

Türkiye’de fiyatlama davranışlarında bozulma devam ederken Rusya Ukrayna savaşının da olumsuz katkı yaptığı enflasyon yükselişini sürdürdü.  Martta aylık TÜFE, yüzde 5,46 arttı yıllık enflasyon yüzde 61,14’e çıktı ve son 20 yılın zirvesini güncelledi.

ÜFE’de ise mart ayında bir önceki aya göre yüzde 9,19, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 114,97 artış gerçekleşti. Üretici enflasyonu ile tüketici enflasyonu arasındaki makas 53,8 puanla yine rekor kırdı. Tüketici enflasyonundaki gibi üretici enflasyonunda da enerjideki artış yükselişin nedenlerinin başında geliyor.

Dünya yüksek enflasyonla boğuşuyor

Enflasyon, son dönemde sadece Türkiye’nin değil neredeyse dünyanın tamamında sorun haline gelmiş durumda. ABD, Avrupa, OECD, gelişen ve gelişmekte olan ülkelerde enflasyon, enerji fiyatlarındaki artışların etkisiyle 2000’lerin en yüksek seviyelerine ulaştı.

Fed dediğini yaptı ve faizi artırdı

Rusya-Ukrayna savaşının yanı sıra Fed başta olmak üzere söz sahibi ülkelerin faiz artışları ve bu yönde verdikleri mesajlar yakından izlendi. Aylardır mart ayına işaret eden Fed, verdiği mesajlara uygun bir şekilde 17 Mart’taki FOMC toplantısında politika faizini yüzde 0,25-0,50 aralığına yükseltti. İngiltere Merkez Bankası (BOE) da aynı gün faiz oranını 25 baz puan artırarak, yüzde 0,50’den yüzde 0,75’e yükseltti. Avrupa Merkez Bankası da sakin tavrını koruyarak faiz hamlesi yapmadı ve politika faizini yüzde 0 düzeyinde bıraktı.

TCMB de beklentiler paralelinde mart ayı PPK toplantısında yüzde 14 olan politika faizine dokunmadı.

Borsa İstanbul kazandırdı; Türk Lirası değer kaybetti

Yurt içinde hisse senedi yatırımcıları için kazançlı bir ay geride kaldı. Mart ayına 1.969 puandan başlayan BİST-100 Endeksi, ayı yüzde 13,4’lük yükselişle 2.233 puandan tamamladı. BİST 30 hisselerinde de ortalama kazanç yüzde 13,1 olarak gerçekleşti.

Türk Lirası ise savaşın piyasalarda yarattığı baskıdan olumsuz etkilenmeyi sürdürdü. Dolar/TL kuru, 13,84’ten başladığı mart ayını 14,67’den kapatırken euro/TL kuru ise 15,57’den başladığı ayı 16,25 seviyesinde noktaladı. Böylece ABD Doları Türk Lirası karşısında yüzde 6 değerlenirken euro/TL kuru ise yüzde 4,3 yükseldi.

Petroldeki yükseliş ve aşırı oynaklık sürüyor

Küresel piyasalarda yaşanan gelişmelerden en çok etkilenen varlıklar olan altın ve petrol ise oldukça dalgalı bir mart ayı yaşadı. Mart ayının ilk haftasında 2.070 dolara kadar yükselen spot altının ons fiyatı, sonraki süreçte bu yükselişini büyük bir ölçüde geri aldı. Spot altın 1.910 dolardan başladığı ayı 1.937 dolarla tamamladı ve yükseliş yüzde 1,5 ile sınırlı kaldı.

Petrol fiyatları ise aylardır devam eden yükseliş trendini mart ayında da aşırı oynak bir şekilde sürdürdü. Brent petrolün varil fiyatı 100 doları aştığı şubat ayının ardından mart ayında 133 dolara kadar yükseldi. Mart ayının ikinci bölümünde bu yükselişini bir kısmını geri alan brent petrol ayı 105 dolardan tamamladı. Brent petroldeki yükseliş yüzde 7,5 olarak kayıtlara geçti.

Brent petroldeki yukarı yönlü seyrin yanı sıra dünyanın en önemli doğalgaz üreticisi konumundaki Rusya’ya Ukrayna’yı işgali sebebiyle Batı tarafından uygulanan yaptırımlar doğalgaz fiyatlarının rekor seviyelere çıkmasına neden oldu. Şubat ayını megavatsaat başına 190 euro civarında noktalayan doğalgaz fiyatları 345 euroya kadar tırmandı.

Mart ayında öne çıkan diğer ekonomik veriler ve gelişmeler şöyle:

Mart ayında dış ticaret açığı yüzde 77 arttı: Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, mart ayında ihracat bir önceki yıl aynı aya göre yüzde 19,8 oranında artarak 22 milyar 708 milyon dolar oldu. İthalat ise enerjinin etkisiyle yüzde 31 düzeyinde yükselişle aylık bazda 30 milyar 984 milyon dolara ulaştı. Böylece dış ticaret açığı önceki yıla göre yüzde 77 artışla 8,2 milyar dolara yükseldi.

Bütçe şubat ayında 69,7 milyar lira fazla verdi: Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre şubatta bütçe 69 milyar 737 milyar lira fazla verdi ve geçen yılın aynı ayına göre bütçe fazlasındaki artış yüzde 201 olarak açıklandı. Bütçede şubatta kurumlar vergisi gelirleri de yüzde 123 artış gösterdi. Bütçe fazlasının üçe katlanmasında en önemli etki ise Merkez Bankası’nın şubatta karından Hazine’ye aktardığı 4,.3 milyar liralık kaynak ile kur korumalı mevduat ürünü ile şirketlere getirilen yılın son çeyreği kur farkı gelirinin kurumlar vergisi muafiyeti avantajı etkili oldu.

İşsizlik oranı değişmedi: Mart ayı içerisinde açıklanan geçen ocak ayına ilişkin işsizlik oranı bir önceki aya göre değişiklik göstermedi ve yüzde 11,4 seviyesinde gerçekleşti. Buna göre,  işsiz sayısı 2022 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre 21 bin kişi artarak 3 milyon 859 bin kişi oldu.  15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre değişim göstermeyerek yüzde 21,6 oldu.

Ekonomiye güven martta geriledi: Ekonomik güven endeksi şubatta 98,2 iken, mart ayında yüzde 2,5 azalarak 95,7 değerine düştü. Ekonomik güven endeksindeki düşüş, reel kesim (imalat sanayi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endekslerindeki düşüşlerden kaynaklandı.

Tüm bu gelişmelerin Mart ayında yatırım fonları piyasasına nasıl yansıdığını Mart Ayında Hisse Fonların Getirileri Zirvede yazımızda okuyabilirsiniz.