Bu yazımızın konusu olan finansal varlıkların tokenlaştırılması, blockchain teknolojisinin hayatımıza girmesi ile ortaya çıkan yepyeni bir kavram. Her geçen gün dijitalleşen dünyamızda finans piyasaları da bu değişimden payını fazlasıyla alıyor. Hisse senedi alım satımları, yatırım fonları, döviz işlemleri, banka hesaplarının yönetilmesi, para transferleri ve daha birçok işlem artık neredeyse tamamıyla dijital ortamlarda gerçekleştiriliyor. Yatırımlarımıza aracılık eden platformlar, borsalar, danışmanlık hizmetleri, bankacılık işlemleri tamamıyla elektronik ortama taşınıyor. Blockchain teknolojisi ve kripto paralar ise dijitalleşme anlamında tam anlamıyla pastanın kreması niteliğiyle değişen finansal dünyamızda yeni bir çağın kapısını aralıyor.
Blockhain teknolojileri, kripto paralar ile popüler bir hâl almış olsa da aslında çok daha farklı açılardan finansal hayatımızı değiştirmeye aday. Bu alanda özellikle de ‘token’ kavramı farklı yorumlarıyla karşımıza çıkıyor. Bugün kulüpler, dernekler, sivil toplum kuruluşları, finansal şirketler kendi tokenlarını piyasaya sürerek finansal kaynak sağladığı gibi bireylerde aidiyet duygusunu finansal bir düzeye taşıyor. Token kavramının farklı bir yorumu olan NFT (Non-Fungible Token), -Türkçe karşılığı eşi olmayan token- bugün sanat eserlerinin özgünlüğünün tescilini sağlamada kullanılıyor. Aslında sadece bu iki örnekte bile blockchain altyapısıyla token kavramının etkin uygulamalarını görebiliyor.
‘Token’ kavramıyla halihazırda bilinen, kullanılan bu iki uygulamanın yanı sıra yakın gelecekte henüz bilmediğimiz birçok farklı yeniliği, özelliği hayatımıza dahil edebilecek potansiyele sahip.
Bu içeriğimizde token kavramının finans piyasalar odaklı bir başka kullanılma biçimi olan STO (Security Tokenization) yani finansal varlıkların tokenlaştırılması hususuna değineceğiz.
Token ve Coin arasındaki temel fark nedir?
Öncelikle, son yıllarda fazlasıyla karşımıza çıkan token kavramını açıklamakta ve kripto paralar (coin) ile arasındaki temel farkı kısaca özetlemekte fayda var. Token ve coin, her ikisi de blockchain zincirleri üzerinde işlem gören varlıklardır. Ancak, kripto paraların kendisine ait bir blockchain zincirleri vardır. Token ise mevcut bir blockzincir altyapısı içerisindeki birim değerdir. Aslında kripto varlıklara değer atfedilmesinin mantığında tokenin birim değer kurgusu kullanılır.
Özetle; tokenler, kendilerine biçilen değer türüne göre işlem görür. Bu kimi zaman puan, bir bütünden pay alma, bazen bir şeye erişim izni, sertifika şeklinde olabilir. Örneğin spor kulüplerinin piyasaya sürdüğü tokenler, finansal değeri olan o kulübe ait bir sertifika, puan niteliğindedir. Sanal oyunlarda kullanılan tokenler birim değeri olan puanlardır ve bu puanları yani tokenları oyun içerisinde harcayabilirsiniz.
Yukarıdaki tanımlamadan da anlayacağınız gibi token kavramı bir bütünün alt parçaları gibi değerlendirilebilir. STO mantığı da buradan hareketle günümüzde kullanılan finansal varlıkların tokenlar halinde işlem görmesini sağlayan finansal bir teknolojidir. STO, token olduğu için kripto paralar gibi kendisine özgün bir blockchain altyapısını kullanmazlar.
STO mantığı ve finansal varlıkların tokenlaştırılması
ABD piyasalarının düzenleyicisi rolündeki SEC’in eski başkanı Jay Clayton, STO’lar ile ilgili yaptığı tanımlamada, finansal piyasaların dijitalleştiği bir ortamda geçmişte hisseleri temsil eden sertifikaların yerini artık dijital verilerin aldığına işaret ediyor. Clayton, hisse senetlerini dijital verilerin temsil ettiği günümüzde ortaya çıkan bu mevcut durumun finansal varlıkların tokenlaştırılması anlamında çok büyük bir fırsat, gerekçe olarak görüyor.
Clayton’ın tanımında olduğu gibi bugün finansal piyasalarda işlem yaptığınızda dijital bir platforma veri kaydı bırakmaktan daha fazlasını yapmıyoruz. İşte STO kavramı buradan hareketle bu işlemleri tokenlar halinde yapılması anlamına geliyor.
Bir başka örnekle, borsada işlem yaparken kullandığımız lot kavramını düşünelim. Borsada işlem gören şirketlerin payları (hisseleri) lotlar halinde alınıp satılır ve 1 lot 1.000 adet hisseye denk gelir. Hisselerin lotlar halinde gruplanması piyasaları sıfırlarla dolu işlemlerden kurtarmak için idi. STO mantığı bir bakıma lotlardan hisselere geri dönüş anlamını taşıyor. Türkiye piyasalarından düşünelim; 1 Adet X şirketi hissesi aldığınızda 1 lot ile işlem yapıyorsunuz ve 1 lotta o şirketin 1.000 adet payı bulunuyor. STO ile birlikte bu 1 adet hisse tıpkı 1 lot=1.000 adet hisse mantığındaki gibi farklı sayıda tokenlara bölünerek dijital borsalarında işleme açılıyor.
Günümüzde STO mantığının uygulandığı hisse senetleri bulunuyor. Deloitte’ın hazırladığı STO raporuna göre ABD piyasalarında işlem gören STO’lardan toplanan varlık tutarı 360 milyon doları aşıyor. Dünyanın önde gelen kripto varlık borsalarından Binance üzerinde listelenmiş 5 farklı şirketin hisse senedi tokenları bulunuyor. Apple, Microsoft, Tesla gibi tüm dünyanın ilgiyle izlediği hisse senetlerinin tokenları bu listenin içerisinde Bu üç şirkete ek olarak CoinBase ve MicroStrategy gibi teknoloji şirketleri de yer alıyor.
Finansal varlıkların tokenlaştırılmasının (STO) sağladığı avantajlar nelerdir?
Finansal varlıkların tokenlaştırılmasının en büyük avantajı olarak finansal piyasalara katılımı artırmasını ve daha fazla likidite sağlanmasına yardımcı olmasını söyleyebiliriz. Günümüzde dijitalleşmeye rağmen borsalar, piyasalar arası erişim zorluğu, yüksek maliyetler yatırımcıların gözünü korkutabiliyor. Ancak finansal varlıkların tokenlaştırılması ile bu sorunlar aşılarak, tokenlaştırılmış tüm finansal varlıkların tek bir piyasa üzerinde (elbette blockchain altyapısıyla) herkese daha kolay ulaşması sağlanabilir. Böylece, komisyon oranları düşerken ve komisyon çeşitliliği de ortadan kalkabilir.
STO ile sadece menkul kıymetler değil; herkes tarafından kabul gören değeri olan gayrimenkullerin de trade edilebilir varlıklara dönüşmesi sağlanabilir.
Blockchain teknolojisi üstün güvenlik özelliği sayesinde finansal varlıkların tokenlaştırılması güvenlik sorununu da ortadan kaldırabilir. Bir başka deyişle kripto paralardaki yüksek ilginin sebebi olan merkeziyetsizlik, akıllı sözleşme mantığı ve yüksek güvenlik ilkeleri STO’lar ile tokenlaştırılmış finansal varlıklar için de geçerli olabilir.
Bu yazılarımız da ilginizi çekebilir:
Blockchain Yatırım Fonları: Blockchain Teknolojisine Yeni(Farklı) Bir Finansal Bakış
Teknoloji Yatırım Fonları:Gelişen Teknolojiye Seyirci Kalmayın
